Sprawy spadkowe – sukcesja, zachowek


Sprawy spadkowe to dla wielu rodzin jedna z najtrudniejszych chwil po śmierci bliskiego. Z jednej strony w dalszym ciągu znajdują się w żałobie, wspominając zmarłego i przeżywając jego stratę na własny sposób, z drugiej jednak muszą stawić się w sądzie na rozstrzygnięcie kwestii podzielenia majątku pomiędzy rodzinę. Sam testament jest tu oczywiście najważniejszy, bo to właśnie za jego pomocą można wyrazić własną wolę odnośnie tego do kogo trafią pieniądze czy prawo do własności i opieki nad firmą rodzinną. Zależnie od relacji rodzinnych pomiędzy poszczególnymi jej członkami, sprawy spadkowe mogą przebiegać gładko i bez problemów lub też sprawiać stronom wiele problemów. Jednymi z najczęstszych okazują się tu być kwestie zachowku i sukcesji, których dokładne zrozumienie może usprawnić przebieg całego procesu. Czym różnią się od siebie, kiedy są rozpatrywane i co oznaczają dla krewnych zmarłego?

Zachowek – kiedy zostanie przyznany rodzinie?

Zachowek jest formalnie częścią spadku należną najbliższej rodzinie zmarłego bez względu na to, czy zostali oni ujęci w testamencie zmarłego. Prawo to związane jest z założeniem, że każdy człowiek powinien choć częściowo zadbać o swoją najbliższą rodzinę po śmierci i nie powinien pomijać najbliższych w swoim testamencie. W praktyce jednak to właśnie zapis o pomijaniu bliskich jest tu najważniejszy – sprawę spadkową o przyznanie zachowku prowadzi się w momencie, gdy zmarły pozostawił testament i celowo pominął w nim osoby najbliższe – w pierwszej kolejności o prawo do zachowku rozpatruje się dzieci, następnie wnuki i prawnuki, a także małżonka i rodziców zmarłego o ile zostali oni powołani do dziedziczenia na mocy ustawy.

Sukcesja, czyli następstwo prawne dla członków rodziny

Termin sukcesji dotyczy przede wszystkim właścicieli firm prywatnych, którzy na dowolnym etapie swojego życia lub właśnie po śmierci chcieliby przekazać część lub ogół praw i obowiązków do swojej firmy kolejnym pokoleniom w swojej rodzinie. Prawo rozróżnia dziś dwa warianty sukcesji: sukcesję syngularną oraz uniwersalną. Pierwsza dotyczy nabywania indywidualnie oznaczonego prawa bądź praw, natomiast druga ogółu praw i obowiązków zbywcy. W praktyce więc sukcesja syngularna dotyczy najczęściej sprzedaży, zamiany lub darowizny pewnych praw, natomiast uniwersalna dziedziczenia firmy lub przekształcania spółek prawa handlowego. Dobrze sporządzony plan sukcesji majątkowej nie wyklucza prawa spadkowego, ale wzmacnia jego skuteczność i zapewnia pełną realizację woli zmarłego.

Sukcesja, czy zachowek – najważniejsze różnice

Sukcesja, w przeciwieństwie do zachowku nie dotyczy wyłącznie osób zmarłych, choć i w jej przypadku zapisanie praw do rozporządzania firmą konkretnym członkom lub jednemu członkowi rodziny w testamencie jest niezwykle istotne. Prawo spadkowe mówi wyraźnie o tym w jaki sposób i na jakich zasadach dzielony jest majątek osoby zmarłej, w tym też komu zostaną przyznane poszczególne części majątku. Nie ujęcie kwestii sukcesji w testamencie lub też wyraźne i całkowite pominięcie niektórych członków rodziny w testamencie sprawiają, że sprawa spadkowa wydłuża się znacząco, narażając rodzinę na konieczność częstszych wizyt w sądzie. Kwestia sukcesji firmy może być więc, podobnie jak zachowek, przyznana członkom rodziny na drodze sądowej – najczęściej następuje tu podział udziałów w firmie lub sprzedaż udziałów jednemu z członków rodziny przez pozostałe osoby uprawnione do spadku.

Sprawy spadkowe o sukcesję lub zachowek

Choć trudno myśleć o testamencie jeszcze za życia, zawsze warto upewnić się że bliscy będą mieli zapewnioną bezpieczną i wolną od spraw spadkowych przyszłość. Szczególnie niebezpieczne są tu dla nich zaniedbania ze strony właścicieli prywatnych firm rodzinnych, którzy nie przekazując w testamencie praw do zarządzania firmą ryzykują utratę płynności działania biznesu i straty finansowe, których sukcesja pozwoliłaby uniknąć. Prawo do zachowku i sukcesji są dziś najważniejszymi kwestiami poruszanymi w obrębie prawa spadkowego – warto wiedzieć, kiedy można się o nie ubiegać i do kogo zgłosić się po śmierci bliskiego członka rodziny.