Niewątpliwie jednym z ważniejszych problemów, związanych z przeprowadzeniem sprawy rozwodowej jest orzeczenie o winie jednego z dotychczasowych współmałżonków. Warto jednak pamiętać, iż sprawy sądowe, w których orzeka się o winie współmałżonka trwają znacznie dłużej niż te, w których winy nie orzeka się.
Kto ponosi winę za rozwód?
Ogólnie rzecz biorąc, sąd podczas przeprowadzania rozprawy rozwodowej orzeka, który z małżonków ponosi winę za rozkład związku małżeńskiego. Może on ustanowić co następuje:
– winę ponosi jeden z dotychczasowych współmałżonków,
– winę ponoszą oboje małżonkowie,
– żaden ze współmałżonków nie ponosi winy.
W każdym z wyżej wymienionych przypadków sąd ma obowiązek dokładnego rozpatrzenia wszelkich wątpliwości oraz szczegółowego zapoznania się z warunkami, w jakich małżonkowie żyli ze sobą. Jednakże, sąd na wniosek obojga małżonków może nie orzekać o winie uznając, iż rozpad małżeństwa nastąpił z przyczyn niezależnych od żadnej ze stron. Należy w tym miejscu dodać, iż zawinione zachowanie czy postępowanie w rozumieniu polskiego prawa, oznacza określone działanie lub zaniechanie działania przez jednego z małżonków. Zachowanie to najczęściej narusza przepisy prawa lub zasady społecznego współżycia, co w konsekwencji prowadzi właśnie do rozpadu związku małżeńskiego. I tak, dla przykładu, zawinionymi zachowaniami mogą być:
– różnego rodzaju groźby i zastraszania,
– odmowa współżycia,
– porzucenie małżonka bez wyraźnego powodu,
– skłonność do nadużywania alkoholu bądź innych używek, w tym narkotyków,
– agresja wobec rodziny, bliskich lub osób postronnych,
– zdrada współmałżonka,
– długotrwałe i bezpodstawne nieprzyczynianie się do zaspokajania podstawowych potrzeb współmałżonka lub dzieci.
Decydując się na wniesienie pozwu rozwodowego z orzeczeniem o winie, pamiętać należy, iż w takim przypadku wina musi zostać udowodniona przed sądem podczas rozprawy. Pomocne w tej kwestii z pewnością mogą okazać się zeznania świadków (znajomych, rodziny, sąsiadów), raporty policyjne lub lekarskie obdukcje.
Nie należy także zapominać, iż rozwód z orzeczeniem o winie pociąga za sobą poważne konsekwencje prawne. Są one kwestią szczególnie ważną w przypadku obowiązku alimentacyjnego jednej ze stron. Uznany za winnego współmałżonek nie może bowiem żądać alimentów od małżonka niewinnego. Sytuację można jednakże odwrócić, to znaczy – od winnego współmałżonka najczęściej żąda się także wysokich alimentów, mających służyć na pokrycie najpilniejszych potrzeb małoletniego dziecka, związanych z edukacją bądź wychowaniem. O alimenty można także ubiegać się oczywiście w przypadku braku dziecka, jednakże niezadowalający stan majątkowy jednego z małżonków musi być tutaj odpowiednio poświadczony i udokumentowany.
Zależnie od stosunku jednego współmałżonka do drugiego oraz poprzez wzgląd na dotychczasową sytuację i formę związku małżeńskiego, sąd może uznać jednego z małżonków winnym rozkładu związku. Z drugiej jednak strony, na wyraźną prośbę obu stron, sąd może takiego orzeczenia nie wydać, uznając, iż małżeństwo okazało się po prostu “błędem” obu dotychczasowych współmałżonków.
Podczas sprawy rozwodowej, sąd, na podstawie Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stwierdza, czy i który ze współmałżonków ponosi winę i odpowiedzialność za rozkład związku małżeńskiego. Jednakże, w przypadku, kiedy oboje partnerzy wyraźnie tego zażądają, sąd może odstąpić od orzekania o winie. Na tej podstawie przyjmuje się, iż żadna ze stron nie ponosi winy za unieważnienie małżeństwa. Niewątpliwie jest to najskuteczniejsze i najlepsze rozwiązanie dla tych osób, które co prawda nie chcą już dłużej żyć we wspólnym związku, jednakże ich stosunek do siebie cechuje się szacunkiem i sympatią. Co więcej, sprawy rozwodowe bez orzekani o winie trwają znacznie krócej a ich przebieg nie jest burzliwy i nieprzyjemny.
Brak sądowego orzeczenia o winie jednego ze współmałżonków ma kluczowe znaczenie w przypadku obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z polskim prawem oraz rozporządzeniami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, osoba rozwiedziona, która nie została uznana winnym rozpadu małżeństwa i znajduje się w stanie niedostatku materialnego, ma możliwość żądania od swojego dotychczasowego małżonka alimentów, rozumianych jako środki niezbędne do utrzymania się w trudnej sytuacji. Wysokość takich alimentów ma odpowiadać uzasadnionym i usprawiedliwionym potrzebom rozwiedzionego. W przypadku, kiedy zobowiązanym jest ten współmałżonek, co do którego wystosowano prawomocne orzeczenie o winie, obowiązek alimentacyjny co do swej zasady wygasa w czasie pięciu lat od jego orzeczenia.
Nie ulega wątpliwości, iż do sprawy rozwodowej, w której przewidziane jest orzeczenie o winie, należy odpowiednio się przygotować. Sąd z pewnością będzie zadawał w takim przypadku cały szereg pytań, dotyczących dbałości o rodzinę. Pragnąc podkreślić swoje stanowisko w postępowaniu, warto zaznaczyć, iż polskie prawo nakłada na oboje małżonków takie same prawa i obowiązki względem partnera oraz wspólnych dzieci.
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie, oboje małżonkowie wyrazić muszą oficjalną zgodę. Tylko wtedy sąd będzie zwolniony z orzeczenia i skupia się wyłącznie na badaniu i sprawdzeniu przyczyn rozpadu związku, aczkolwiek z pominięciem osobistych czynników czy wzajemnych urazów dotychczasowych współmałżonków. Warto jeszcze dodać, iż sprawy bez orzekania o winie trwają znacznie krócej, a ich całkowite rozwiązanie nastąpić może nawet w trakcie jednej rozprawy.