Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna wprowadziła w 2015 roku szereg zmian do wielu proponowanych przez siebie standardów ISO, decydując się na zmiany strukturalne i doprecyzowanie poszczególnych wymagań dla wielu systemów zarządzania w przedsiębiorstwach. Jedną z ważniejszych norm dotkniętych zmianami była norma środowiskowa ISO 14001, której nowe założenia skupiają się jeszcze mocniej na kwestii ochrony środowiska i podejmowaniu proaktywnych inicjatyw w celu eliminacji zagrożeń dla ekosystemów w bliższym i dalszym otoczeniu organizacji. Jak zmieniła się norma w stosunku do wcześniej obowiązujących standardów i jakie wymagania wprowadza dla przedsiębiorstw chcących uzyskać certyfikat ISO 14001:2015?
Najważniejsze zmiany ISO 14001:2015
Jak podkreślają eksperci akredytowanej jednostki certyfikującej ISO DNV GL, nowa wersja standardu ISO 14001:2015 przywiązuje jeszcze większą wagę do ochrony środowiska poprzez wdrażanie skuteczniejszych, opartych o działania proaktywne inicjatyw w zarządzaniu środowiskowym wszystkimi procesami i aspektami działalności organizacji.
„Kluczową zmianą, proponowaną w większości nowych norm ISO jest konieczność włączenia do systemu zarządzania bezpieczeństwem środowiska skutecznych strategii zarządzania ryzykiem i identyfikowania zagrożeń oraz ich eliminacji. Firmy powinny skupić się na zmniejszaniu ilości produkowanych odpadów, optymalizacji zużycia surowców i mediów, redukcji strat i marnotrawstwa oraz opracowywaniu programów naprawczych dla działań, które choć mogą spełniać obecne standardy dają możliwość kolejnych zmian i poprawy.”
Norma ISO 14001: 2015 podkreśla strategiczny wymiar zarządzania środowiskowego oraz wzmacnia powiązania między zarządzaniem środowiskowym a działalnością organizacji. Wprowadzając kwestie takie jak kontekst organizacji, norma podkreśla jak ważne jest rozważanie wszelkich procesów wpływających na bezpieczeństwo środowiska zarówno wewnątrz organizacji, jak i w działaniach pośrednio połączonych z jej funkcjonowaniem. Kontekst organizacji to próba nastawienia firm na doskonalenie komunikacji i wzrost świadomości środowiskowej we wszystkich przekazach związanych z jej działalnością – zmiany warto prowadzić nie tylko wewnątrz, ale też na zewnątrz, reprezentując wdrażane zgodnie z ISO 14001:2015 zmiany także w werbalnych przekazach marketingowych czy innych komunikatach powiązanych z działalnością firmy.
ISO 14001:2015 koncentruje się jak nigdy na roli przywództwa w zarządzaniu ryzykiem, strategią środowiskową, planowaniem celów rozwojowych i analizowaniem szans rynkowych, podkreślając jak ważne jest zarządzanie celami oraz zmianą, tak często pomijaną dotychczas w systemach zarządzania środowiskiem. W samej normie zostały ujęte też bardziej szczegółowe wymagania dotyczące podejścia procesowego opartego na identyfikacji rodzajów ryzyka środowiskowego i choć norma w dalszym ciągu stara się o uniwersalne zastosowanie dla wielu branż i gałęzi przemysłu, doprecyzowanie niektórych wymogów pozwoliło na znaczącą poprawę podejścia firm do kwestii środowiskowych.
Ostatnią, choć nie najważniejszą zmianą w ISO 14001:2015 jest wprowadzenie mniej istotnych do tej pory wymagań dotyczących cyklu życia towarów i usług oraz łańcucha dostaw. Norma określa nowe wymagania dla dostawców oraz podkreśla konieczność przekazywania informacji środowiskowych odbiorcom wyrobów – transparentność i pełna identyfikowalność całego łańcucha dostaw są niezbędne do budowania pro-środowiskowego przekazu i wizerunku marki opartego o standardy promowane przez ISO 14001.[1]
Dlaczego warto wdrożyć nową normę ISO 14001:2015?
Nowa norma ISO, która w 2018 roku ostatecznie zastąpiła swojego poprzednika jest niezwykle przyjazną dla organizacji normą środowiskową, na podstawie której możliwe jest nie tylko uzyskanie przewagi konkurencyjnej i spełnienie podstawowych wymogów prawnych dotyczących dbałości o środowisko, ale też uporządkowanie wewnętrznych procesów zarządzania środowiskowego i nakierowanie działań firmy na zrównoważony rozwój. ISO 14001:2015 wprowadza zmiany, dzięki którym firmy jeszcze łatwiej radzą sobie z eliminacją ryzyka i marnotrawstwa, dostrzeganiem i wykorzystywaniem szans rynkowych oraz kreowaniem wizerunku firmy odpowiedzialnej, która w oczach konsumentów stanowi znacznie lepszy wybór niż konkurencja nie dbająca o otwartą komunikację środowiskową ze społeczeństwem.[2]
Certyfikacja ISO 14001:2015 – szkolenia z zakresu nowej normy
Aby przystąpić do procesu certyfikacji wewnętrznego systemu zarządzania środowiskowego i udowodnić własną zgodność z założeniami nowej normy, firmy powinny prześledzić swoje dotychczasowe działania i istniejący już system zarządzania pod kątem koniecznych do wprowadzenia zmian systemowych. Proces projektowania i wdrażania nowego systemu może okazać się pracochłonny, szczególnie dla firm które wcześniej nie miały do czynienia ze standardami ISO i u których wprowadzenie wymogów normy będzie wiązało się z całkowitym przeprojektowaniem wielu dotychczasowych strategii działania.
„Punktem wyjściowym zarówno dla nowych firm, jak i tych które chcą uaktualnić swój dotychczasowy certyfikowany system do nowych zasad ISO 14001:2015 jest tzw. analiza luk, którą przeprowadzić może zarówno audytor wewnętrzny, jak i zewnętrzna firma certyfikująca ISO – możliwość wykonania takiej analizy można znaleźć między innymi w ofercie DNV GL oraz innych dużych firm certyfikujących działających na rynku polskim i międzynarodowym.[3]”
Analiza luk pozwala na wytypowanie obszarów wymagających zmian, jednak przed ich wprowadzeniem warto lepiej zapoznać się z wymaganiami samej normy i możliwymi działaniami naprawczymi zalecanymi przez doświadczone jednostki certyfikujące i audytorów mających na co dzień styczność z nową normą. Warto rozważyć w tym celu uczestnictwo w profesjonalnych szkoleniach organizowanych przez akredytowane jednostki certyfikujące dla audytorów, pracowników i zarządców zainteresowanych wdrożeniem normy w szeregach firmy. Szkolenia takie obejmują swoim zakresem nie tylko przegląd wymogów nowej normy, ale także proponowane rozwiązania, strategie działania czy wreszcie przegląd korzyści, dla których warto zdecydować się na wdrożenie ISO 14001:2015. Jak każdy pakiet wymogów, sens wdrażania licznych zmian w celu sprostania wygórowanym wymaganiom międzynarodowej normy może wydawać się niejasny, choć trendy na współczesnym rynku wyraźnie pokazują, że to właśnie certyfikowane firmy mają dziś większą szansę na rozwój i sukces.
Systemy zarządzania środowiskowego oparte na zasadach ISO 14001:2015 wprowadzają firmy na zupełnie nowy poziom świadomości środowiskowej, zwiększając ich szanse nie tylko na zaistnienie i utrzymanie się na współczesnym rynku, ale też poprawę wewnętrznych procesów i wygenerowanie zysków związanych z bardziej zrównoważonym podejściem do rozwoju i osiągania kolejnych celów. Działanie na korzyść środowiska nie oznaczać ograniczania własnego rozwoju, a wręcz przeciwnie – certyfikaty podnoszą status firmy, budując jej wizerunek w oparciu o wartości istotne zarówno dla rynku, jak i konsumentów. Na wdrożeniu ISO 14001:2015 zyskuje nie tylko środowisko, ale też przede wszystkim wdrażająca normę firma, która dzięki nowemu podejściu do kwestii środowiskowych może nie tylko działać w zgodzie z prawem, ale i budować nową świadomość środowiskową w swoim otoczeniu i zmieniać sposób, w jaki dziś postrzega się działania pro-ekologiczne.
[1] https://www.dnvgl.pl/services/system-zarzadzania-srodowiskowego-wg-iso-14001-2015-72347
[2] https://www.dnvgl.pl/training/wymagania-iso-14001-2015-65974
[3] https://www.iso.org/iso-14001-revision.html