Opieka nad osobami niepełnosprawnymi jest jednym z najważniejszych wyzwań, przed którymi stoi dzisiejsze społeczeństwo. Niepełnosprawni wymagają szczególnej uwagi i wsparcia, aby móc żyć na dobrym poziomie. Konieczna w tym wszystkim jest specjalistyczna opieka innych osób, dlatego też poniżej omówimy najważniejsze aspekty opieki nad niepełnosprawnymi, o których warto pamiętać, by zapewnić im godne, bezpieczne i szczęśliwe życie.

Jak wygląda opieka nad osobą niepełnosprawną?

Opieka nad osobą niepełnosprawną może wyglądać różnie w zależności od stopnia niepełnosprawności i indywidualnych potrzeb danej osoby. Ogólnie jednak opieka nad niepełnosprawnymi obejmuje:

• Wsparcie w zakresie codziennych czynności, takich jak higiena osobista, ubieranie, jedzenie, załatwianie potrzeb fizjologicznych
• Pomoc w wykonywaniu ćwiczeń i terapii fizycznej
• Towarzyszenie podczas wizyt u lekarzy i terapeutów 
• Załatwianie codziennych obowiązków np. robienie zakupów, gotowanie, sprzątanie, pilnowanie przyjmowania leków.
• Organizowanie aktywności takich jak spacer, udział w zajęciach rekreacyjnych i innych sposobów na integrację społeczną. 
• Dodawanie otuchy i pomoc psychologiczna związana z okazywaniem cierpliwości, empatii i zrozumienia.

Takie czynności są związane zazwyczaj z osobami, które w mniejszym lub większym stopniu potrafią jeszcze samodzielnie funkcjonować. Natomiast istnieją również przypadki, w których wymagana jest intensywna opieka przez całą dobę i wtedy opiekunowie muszą być odpowiednio przeszkoleni i mierzą się z wieloma wyzwaniami oraz trudnościami. 

Jakie są największe wyzwania w opiece?

Opieka nad osobą niepełnosprawną jest niewątpliwie bardzo wymagająca i stawia przed opiekunem takie wyzwania jak:

• Przenoszenie ciężkich przedmiotów lub osób z jednego miejsca na drugie
• Zapamiętanie wielu instrukcji opieki, w tym wytycznych dotyczących leków, które niewłaściwie podane mogą pogorszyć stan niepełnosprawnego 
• Podział zdań i kłótnie w rodzinie dotyczące opieki i otrzymywanie sprzecznych poleceń
• Brak sympatii ze strony niepełnosprawnego mimo przyjaznego nastawienia opiekuna; tutaj może wystąpić dodatkowe utrudnienie pracy 
• Nieumiejętna komunikacja, w przypadku gdy chory nie jest w stanie mówić, a chce wyrazić swoje potrzeby 

Wyzwania te nie są jednak zbyt problematyczne i z biegiem czasu nawet mniej doświadczony opiekun jest w stanie sobie z nimi poradzić. Czasem jednak mogą pojawić się problemy, których opiekun nie jest w stanie przewidzieć i pokonać. 

Jakie problemy występują w opiece nad osobą niepełnosprawną?

Niespodziewane lub ciężkie do pokonania problemy są niestety nieodłącznym elementem tej pracy. Mają one podłoże fizyczne, psychiczne oraz emocjonalne, dlatego podejmując się opieki nad niepełnosprawnym, należy pamiętać, że prędzej czy później może wystąpić:

• Fizyczne obciążenie, urazy z dźwigania ciężkich rzeczy lub aktywnego trybu pracy, zmęczenie mięśni itp. 
• Emocjonalne wyczerpanie, pogorszenie samopoczucia, depresja, nerwica lub inne zaburzenia psychiczne
• Problemy finansowe, związane z dużymi kosztami opieki rodziny i rezygnowaniem z własnych wydatków oraz ze zmniejszeniem pensji za opiekę. 
• Brak wsparcia i zrozumienia ze strony rodziny własnej lub niepełnosprawnego, utrata znajomości, izolacja i samotność poza godzinami opieki 
• Trudności z organizacją czasu lub jego brak dla siebie, poświęcenie własnych potrzeb i lekceważenie innych obowiązków 

Widać więc, że podjęcie opieki nad osobą niepełnosprawną, czy to przez członka rodziny, czy przez osobę zatrudnioną z zewnątrz wiąże się z szeregiem wyrzeczeń i wyzwań. Dlatego też konieczne jest przeszkolenie opiekuna zarówno pod kątem fizycznym jak i emocjonalnym, by niepełnosprawny oraz inni członkowie rodziny mieli pewność, że znajduje się on w dobrych rękach. 

Jak radzić sobie z opieką nad niepełnosprawnym? 

Na sam koniec zobaczmy, że choć opieka nad niepełnosprawnym jest wymagająca, to z odpowiednim podejściem można uniknąć kilku problemów. Oto kilka wskazówek:

• Nie zapominaj o sobie — dbaj o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, uprawiaj sport, znajdź czas dla siebie, spędzaj czas z przyjaciółmi, zapisz się na terapię, by jak najlepiej poradzić sobie z obciążeniami.
• Skorzystaj z pomocy zewnętrznej — istnieją organizacje i instytucje, które oferują wsparcie dla opiekunów, takie jak kursy szkoleniowe, wizyty pielęgniarki, fizjoterapeuty itp.
• Zakup niezbędne urządzenia lub poproś o to rodzinę – na rynku istnieje wiele niedrogich urządzeń, które mogą ułatwić życie niepełnosprawnemu oraz opiekunowi, np. podnośnik dla niepełnosprawnych, specjalne łóżko, wózek inwalidzki, urządzenia do podawania leków itd.
• Pamiętaj o kontakcie z lekarzem i terapeutą – lekarz niepełnosprawnego może pomóc w opiece niepełnosprawnego i wskazać, jakie zabiegi i terapie mogą przynieść dwustronną ulgę.

W opiece nad niepełnosprawnym przy całym zaangażowaniu i poświęceniu liczy się też odpowiednie zdrowe podejście do pracy. Wymaga to wiedzy i cierpliwości, ale przede wszystkim nie można zapominać o sobie i swoich potrzebach, ponieważ jeśli opiekun nie czuje się dobrze, to złe samopoczucie może wpłynąć także na niepełnosprawnego.