Firmy zajmujące się produkcją i przetwórstwem żywności wykazujące zainteresowanie sprzedażą swoich towarów na rynku międzynarodowym muszą dostosować swoje działania nie tylko do wymogów krajowych, ale i standardów obowiązujących w krajach, do jakich rynków chcą docierać. Jednym z bardziej wymagających pod tym względem są Stany Zjednoczone, w których obowiązuje ustawa o modernizacji bezpieczeństwa żywności wymagająca stworzenia planu bezpieczeństwa żywności przygotowanego przez PCQI – kwalifikowaną jednostkę kontroli prewencyjnej. Kto może pełnić tą funkcję i jakie musi posiadać kompetencje?

Kim jest PCQI – podstawowe założenia

PCQI, czyli kwalifikowana jednostka kontroli prewencyjnej odgrywa niezwykle ważną rolę w zakładach przetwórstwa spożywczego tworzących produkty trafiające na rynek amerykański. Rola PCQI sprowadza się do przygotowywania i realizacji planu bezpieczeństwa żywności wymaganego w USA stosownymi ustawami, a także do weryfikacji środków zapobiegawczych i wielu innych aspektów związanych z bezpieczeństwem żywności. Instytucję PCQI wprowadziła ustawa o modernizacji bezpieczeństwa żywności, opracowana przez amerykańską Food Safety Modernisation Act (FSMA) i obowiązująca od 2011 roku.

Zgodnie z ustawą, od producentów żywności wymaga się działań zapewniających bezpieczeństwo dostaw żywności na terenie całych Stanów Zjednoczonych, w tym także żywności pochodzącej od producentów zagranicznych. Producenci muszą utworzyć plan bezpieczeństwa żywności przygotowany przez kwalifikowaną jednostkę kontroli prewencyjnej (PCQI) obecną na każdym etapie produkcji i weryfikacji bezpieczeństwa żywności.

Do powołania PCQI zobowiązują także normy Hazard Analysis and Risk Based Preventive Control (HARPC), według których PCQI zajmuje się oceną warunków, w jakich produkowana lub przetwarzana jest żywność, określa plan działania, sugeruje zmiany oraz wypełnia niezbędną dokumentację pozwalającą na przekazanie żywności na rynek amerykański.

Kto może pełnić funkcje PCQI w firmie?

Podstawą powołania osoby pełniącej funkcję PCQI wymaganej przez amerykańskie ustawy dotyczące wprowadzania żywności na rynek jest ukończenie przez kandydata stosownego szkolenia specjalistycznego. Organizowane między innymi przez Bureau Veritas szkolenia koncentrują się na zagadnieniach związanych z opracowywaniem i stosowaniem opartych na ryzyku kontroli profilaktycznych. Szkolenie jest równoważne z certyfikatem otrzymywanym przez kwalifikowanych PCQI kończących szkolenia znormalizowanego programu nauczania wydanego przez FDA. Nie ma obecnie możliwości, by rolę PCQI pełniła w firmie osoba bez stosownych kwalifikacji, a co za tym idzie, bez odbycia szkoleń niemożliwe jest rozpoczęcie procedur zezwalających na wprowadzenie produktów spożywczych na rynek w USA.

Funkcję PCQI może pełnić:

• osoba z zewnątrz zatrudniona w przedsiębiorstwie wyłącznie na pozycji: specjalisty ds. rynku amerykańskiego,
• osoba pełniąca rolę reprezentanta przedsiębiorstwa na rynku amerykańskim, specjalista ds. wdrożeń, norm i standardów,
• członek zespołu ds. HACCP,
• wewnętrzni specjaliści ds. systemów zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności działający przy obsłudze przedsiębiorstwa.

Kompetencje PCQI

Zakres kompetencji i wiedzy, jakie musi posiadać osoba pełniąca funkcję PCQI jest podyktowany przede wszystkim samą ustawą o modernizacji bezpieczeństwa żywności FSMA i znajomością jej treści oraz założeń. Podczas przygotowania się do roli PCQI i odbywania szkolenia specjalistycznego, kandydaci utwierdzają swoją wiedzę i umiejętności w zakresie Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności i dobrych praktyk produkcyjnych, weryfikują wiedzę w zakresie biologicznych zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności oraz uczestniczą w teoretycznych i praktycznych ćwiczeniach przygotowujących do opracowywania planów bezpieczeństwa żywności wymaganych od producentów dostarczających produkty na amerykański rynek żywności.

Osoba na stanowisku PCQI powinna być doskonale obeznana w wymogach HACCP oraz HARPC, rozumieć wprowadzone środki nadzoru dla procesów technologicznych, alergenów, wymogów sanitarnych i łańcucha dostaw, potrafić przeprowadzić dokładną kontrolę zgodności produkcji z wymogami bezpieczeństwa wprowadzanymi na rynku amerykańskim, a także posiadać wiedzę niezbędną do przygotowywania planów bezpieczeństwa żywności, planów wycofywania produktu z rynku oraz niezbędnej dokumentacji. Zakres kompetencji PCQI jest rozległy i nie sposób opisać go szczegółowo – wiele zagadnień określonych precyzyjnie w ustawie FSMA oraz praw obowiązujących na rynku amerykańskim i w poszczególnych stanach należy omówić mniej lub bardziej precyzyjnie na samym szkoleniu dla PCQI, w zależności od potrzeb i zakresu działania konkretnego przedsiębiorstwa.